Elize van der PlasOver schaamte en het nut ervan
Schaamte. Het is een onderwerp dat bij mijn coachingklanten en cursisten vaak naar boven komt en daarom besloot ik deze podcast aflevering erover op te nemen.
Wikipedia benoemt schaamte als een onaangename psychosociale emotie ten aanzien van het afwijken van de eigen normen en/of de normen van anderen.
In de praktijk voelt schaamte als een soort innerlijke gene omdat je iets hebt gedaan of juist niet heb gedaan.
Schaamte an sich heeft dus eigenlijk twee functies: het vertelt jou of wat je doet of zegt in lijn is met jezelf en/of in lijn is met de maatschappij/ de sociale situatie waarin jij je bevindt.
Geen schaamte ervaren zou betekenen dat je geen sociale antenne hebt die zegt: hé meid, dit zou ik op dit moment, in deze situatie even niet doen. Of: let op, dit past niet bij jou. Dit dient jou niet. Zo wil jij niet zijn.
En daar is op zich niets mis mee. We leven nu eenmaal in een wereld met anderen.
Waarom je niet schaamteloos wilt zijn
De mensen die roepen: “Ik schaam me nergens voor! I don’t give a fuck!“ zijn bovendien meestal niet authentiek. Ze overschreeuwen zichzelf en bouwen een muur rond zich om intieme gevoelens (waaronder dus schaamte) uit de weg te gaan. Maar een emotie negeren is heel anders dan het niet voelen.
Schaamte, verdriet en kwetsbaarheid kunnen dragen is dan ook JUIST sterk. Net als verantwoordelijkheid nemen voor je fouten. Iets wat bij schaamteloze mensen vaak lijkt te ontbreken. Zo hoorde ik ooit iemand zeggen: “Ik ga geen sorry zeggen, want ik schaam me niet voor mijn fouten”. “Dit is hoe ik ben, take it or leave it. “
Maar dan haal je voor het gemak schaamte en schuld door elkaar. Je hoeft je niet te schamen voor je fouten, maar je moet wel de verantwoordelijkheid of schuld op je nemen.
Schaamteloosheid gaat dan ook vaak in hand in hand met een bepaalde arrogantie en onverschilligheid.
Schaamtes en sorry's
Waar het tricky wordt.. is dat veel vrouwen last hebben van VALSE SCHAAMTE.
Ze ervaren gene, verlegenheid of zelfs teleurstelling in zichzelf, over dingen waar je je helemaal niet voor HOEFT te schamen.
- Zoals je schamen voor je seksuele geaardheid of seksuele fantasieën
- Je afkomst, je familie of uiterlijk
- Jouw overtuigingen of meningen of je accent
- Je lichaam, je werk, hoe jij je kleedt
- Hoe arm of rijk je bent, of hoe slim je bent
En ga zo maar door.
Dit allemaal dingen waar jij je NIET voor hoeft te schamen, maar die schaamte opwekken omdat jouw ego je veilig wil stellen. Je ervaart schaamte als ‘ego-waarschuwing’ dat je buiten de groepsnorm valt.
Soms is dat dus nuttig, maar veel vrouwen schamen en excuseren zich hierdoor voor van alles, terwijl er niets is om je voor te excuseren (en schamen).
Voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld “sorry, maar ik snap het niet ” en “sorry, maar dat is te duur voor mij”
Zo zet je schaamte in om de beste versie van jezelf te worden
De kunst is om schaamte in te zetten en te ervaren als nuttige tool in plaats van verlammende emotie.
Schaamte is nuttig en waardevol als het bewustzijn opwekt en je aanzet tot verandering en daarmee verbetering.
Voorbeeld: enkele maanden geleden ben ik (weer) gestopt met vlees eten. Omdat ik me schaam voor hoe wij met dieren omgaan en voor hoe milieubelastend de vleesindustrie is. Mijn moeder, al jaren vegetarisch, vroeg mij (zonder veroordelende toon) “Eet jij nog vlees? Dat had ik eigenlijk niet verwacht?”
Ik ervaarde innerlijke schaamtegevoelens omdat het niet resoneerde met wie ik ben
en met wie ik wil zijn.
De volgende keer als jij je schaamt, raad ik je dan ook aan om je af te vragen:
- is dit innerlijke, gezonde, nuttige schaamte of externe, opgelegde, valse schaamte?
Als je schaamte namelijk oorsprong vindt in het feit dat het niet past bij de waarden en normen van de maatschappij, een bepaalde cultuur, religie of de persoonlijke mening van één persoon… dan kan het totaal ongegrond zijn, jou onnodig klein houden en er juist voor zorgen dat jij verder wegebt van wie jij bent en wilt zijn!
Onthoud: Schaamte over wat je wel/niet doet is nuttig. Schaamte over wie jij BENT is toxic.
Lang leve gezonde schaamte
Ik sluit af met een vraag voor jou: Wat zou jij anders doen als je enkel nog GEZONDE schaamte zou ervaren?
Zijn er dingen die jij NIET doet uit schaamte dat een ander daar een negatieve mening over heeft? of jou dan raar vindt?
En zijn er dingen die jij juist wel BLIJFT DOEN omdat je bang bent dat je niet meer past in ‘de groep’? En/of zijn er dingen die jij doet die eigenlijk niet resoneren met wie jij wilt zijn?
Door je hier bewust van te zijn en geïnspireerde acties te nemen, kun je schaamte inzetten als middel om een betere versie van JEZELF te worden 
Veel liefs,
Elize
